Nazwa polska: przetacznik ząbkowany
Nazwa łacińska: Veronica austriaca L. s. str., syn. V. austriaca L. subsp. dentata (F. W. Schmidt) Watzl, V. dentata Schmidt
Rodzina: Plantaginaceae – babkowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: NT
 |
Morfologia i biologia Bylina (hemikryptofit) lub chamefit, o rozgałęzionym kłączu z 1 lub nielicznymi pędami nadziemnymi. Łodygi do 20 cm wysokości, wzniesione, nierozgałęzione, owłosione dookoła krótkimi, kędzierzawymi włoskami, dołem purpurowofioletowo nabiegłe. Liście krótkoogonkowe lub siedzące, naprzeciwległe, o zróżnicowanym kształcie: powyżej kwiatostanów (na płonnych zakończeniach łodyg) – równowąskie lub wąskolancetowate, podwinięte na brzegu, całobrzegie lub z nielicznymi ząbkami; liście poniżej kwiatostanów: lancetowate lub wąskojajowate, brzegiem odlegle piłkowane lub wrębne, obustronnie owłosione. Kwiatostany – długoszypułowe, wzniesione grona wyrastające z kątów wyższych liści, przewyższające płonne, skrócone zakończenia pędów. Szypuły kwiatostanu, szypułki i przysadki krótko, gęsto, szaro owłosione. Działki kielicha nierównej długości, lancetowate, i także krótko owłosione. Korona niebieska lub fioletowa, o średnicy 10-12 mm, rozkwitająca od maja do lipca. Owoc to szerokoeliptyczna torebka z płytkim wycięciem, owłosiona. Nasiona jajowato okrągławe, płaskie (tylko po jednej stronie nieco wypukłe). |
|
Siedlisko Występuje w murawach i zaroślach kserotermicznych, na glebach zasobnych w węglan wapnia. Uznawana za gatunek charakterystyczny muraw kwietnych zaliczanych do związku Cirsio-Brachypodion pinnati.
Rozmieszczenie geograficzne Gatunek pannońsko-środkowoeuropejski. Występuje od Niemiec i Włoch poprzez Turcje na południu i Białoruś na północy i Europejską część Rosji, po Ural.
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie Przetacznik ząbkowany występuje przede wszystkim na obszarze Wyżyny Małopolskiej i na Lubelszczyźnie na Wyżynach Lubelskiej i Wołyńskiej oraz na Polesiu Wołyńskim. Poza tym na rozproszonych stanowiskach na Pogórzu Przemyskim (w obrębie tzw. Opola Zachodniego) na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. Z Lubelszczyzny podawany z licznych stanowisk. Obecnie znany zaledwie z kilkunastu, m.in. z rezerwatów Gliniska i Podzamcze, z muraw w dolinie Wieprza, ze zboczy w Majdanie Sitanieckim, Wolicy Uchańskiej, Podhuszczce, Podlesiu oraz katów k. Zamościa.
Liczebność populacji Liczniejsze populacje występują w murawach na zboczach doliny Wieprza w okolicy Tarnogóry, na pozostałych stanowiskach rośnie po kilkanaście, kilkadziesiąt osobników.
Zagrożenia i wskazania ochronne Głównym zagrożeniem dla przetacznika ząbkowanego jest degradacja jego siedlisk, czyli zarastanie muraw kserotermicznych. |
 |
Źródła informacji
Dane publikowane
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ
Govaerts R (ed.). 2024. WCVP: World Checklist of Vascular Plants. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. [WWW document] URL http://sftp.kew.org/pub/data-repositories/WCVP/ [accessed 21 May 2024].
