krzyżownica gorzka górska

Fot. Joanna Szkuat

Nazwa polska: krzyżownica gorzka górska

Nazwa łacińska: Polygala amara L. subsp. brachyptera Hayek

Rodzina: Polygalaceae – krzyżownicowate  

 

Status i ochrona prawna:

Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN

Rys. Marta Sapko

Morfologia i biologia

Roślina o gorzkim smaku, 5-20 cm wysoka. Łodyga często rozgałęziona. Liście skupione w różyczkę stosunkowo duże, odwrotnie jajowate, stopniowo zwężające się ku nasadzie, na szczycie zaokrąglone. Liście łodygowe wąskie, lancetowate w środku najszersze, na szczycie zaostrzone. Kwiaty zebrane w grono, lazurowo niebieskie, niekiedy białe, 3,5-5 mm długie. Skrzydełka w czasie owocowania podłużnie eliptyczne, 4,5-6 mm długie, bez połączeń między nerwami. Torebka wyraźnie krótsza i szersza od skrzydełek.

Siedlisko

Krzyżownica gorzka górska rośnie na suchych zboczach, w szczelinach skalnych, w murawach i zaroślach na skałach wapiennych.

 

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek środkowoeuropejski, występuje na terenach górskich, głównie w Alpach, Karpatach, Pirenejach i Apeninach.

 

Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie

W Polsce występuje podgatunek Polygala amara subsp. brachyptera. W pasie wyżyn, przede wszystkim na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, na Pogórzu Karpackim oraz w Karpatach, Pieninach i w Tatrach rośnie dość często. Na Lubelszczyźnie występuje na pojedynczych stanowiskach w murawach na skałach wapiennych, na zboczach doliny Wisły, rzadziej na wychodniach skał kredowych na Wyżynie Lubelskiej.

 

Liczebność populacji

Populacje na Lubelszczyźnie liczą przeważnie od kilku do kilkudziesięciu osobników.

 

Zagrożenia i wskazania ochronne

Krzyżownica gorzka górska rośnie na siedliskach skalistych, zagraża jej zanikanie siedlisk: zarastanie krzewami bądź trawami odsłonięć skał kredowych.

Opracował: Wiaczesław Michalczuk

 

Źródła informacji

Informacja ustna od:

Anna Cwener

Dane publikowane:

Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ