Nazwa polska: oman szorstki
Nazwa łacińska: Inula hirta L.
Rodzina: astrowate, złożone Asteraceae, Compositae
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: CR
Kategoria zagrożenia w Polsce: EN
 |
Morfologia i biologia Bylina (hemikryptofit) o łodydze wzniesionej, zazwyczaj nie rozgałęzionej, 15-50 cm wysokiej, często czerwono-brunatno nabiegłej, szorstko odstająco owłosionej. Liście szeroko lancetowate, siedzące, całobrzegie lub płytko odlegle ząbkowane, zazwyczaj sztywno owłosione, z wyraźną siatką nerwów na spodniej stronie. Środkowe i górne liście siedzące, dolne zwężające się w krótki ogonek. Koszyczki 2-5 cm, pojedynczo na szczytach łodyg. Kwiaty złocistożółte, języczkowate zazwyczaj 2 razy dłuższe od rurkowatych. Owocki ok. 2 mm długie, nagie, opatrzone puchem kielichowym, rozsiewane przez wiatr (anemochoria). Kwitnie od czerwca do lipca.
|
|
Siedlisko Oman szorstki rośnie na stanowiskach ciepłych, słonecznych, zasobnych w węglan wapnia: w murawach kserotermicznych i ich okrajkach, widnych zaroślach, na skrajach lasów. Jest gatunkiem charakterystycznym związku Geranion sanguinei. Rozmieszczenie geograficzne Występuje w Europie Środkowej i Południowej oraz w Zachodniej Azji i Azji Mniejszej. Reprezentuje południowo-zachodni eurosyberyjski element geograficzny (Zając, Zając 2009). Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie W Polsce występuje na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynach Małopolskiej, Lubelskiej i Wołyńskiej, na Przedgórzu Sudeckim, nad Środkowa Odrą, Dolną Wisłą oraz na Mazurach i Polesiu. Na Lubelszczyźnie podawany z blisko stu stanowisk z okolic Chełma, Zamościa, Lublina, Puław i doliny Wisły (Zając, Zając 2001). Obecnie znany z zaledwie kilku stanowisk: z rezerwatów Podzamcze k. Bychawy, Skarpa Dobrska, Żmudź i Broczówka oraz ze zboczy doliny Wieprza w okolicach Tarnogóry. Liczebność populacji Najliczniejsza populacja występuje w rezerwacie Podzamcze k. Bychawy, liczy kilkadziesiąt osobników. Na pozostałych stanowiskach występują pojedyncze, niekiedy już bardzo małe i ginące kępy omanu szorstkiego. Zagrożenia i wskazania ochronne Głównym zagrożeniem dla gatunku jest zanik odpowiednich dla niego siedlisk. Oman szorstki rośnie przede wszystkim murawach kserotermicznych, podawany był także ze świetlistych dąbrów. Zarówno murawy, jaki i widne lasy dębowe utrzymywały się dzięki prowadzonemu w tych siedliskach wypasowi. Brak użytkowania prowadzi do rozwoju roślinności krzewiastej i ustępowania gatunków światłolubnych. W celu zachowania gatunku należy objąć jego stanowiska monitoringiem i zabezpieczyć nasiona w banku nasion. Oman szorstki zanika, mimo prowadzenia w rezerwatach zabiegów ochrony czynnej. Stąd mogą być konieczne zabiegi wzmacniania populacji (uprawy w Ogrodzie Botanicznym roślin z poszczególnych lokalizacji i wsiedlanie na ich stanowiska naturalne). |
 |
Źródła informacji
Informacja ustna od:
Anna Cwener
Dane publikowane:
Zając A., Zając. M. (eds.). 2001. Distribution Atlas of vascular plants in Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ.
