Nazwa polska: niebielistka trwała
Nazwa łacińska: Swertia perennis L.
Rodzina: Gentianaceae – goryczkowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN
Kategoria zagrożenia w Polsce: EN
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Bylina osiągająca wysokość 30-60 cm. Łodyga wzniesiona, prosta, naga, nierozgałęziona (lub tylko w obrębie kwiatostanu). Pod ziemią pełzające kłącze. Dolne liście o kształcie szerokojajowatym, górne znacznie mniejsze, jajowatoeliptyczne. Na szczycie łodygi nieliczne kwiaty zebrane w wierzchotkę. Mają bardzo ciemny, fioletowo-stalowy kolor z podłużnymi, jaśniejszymi prążkami. Owocem jest dwuklapowa torebka zawierająca liczne i oskrzydlone nasiona. |
Siedlisko
Gatunek związany jest z bezleśnymi torfowiskami w przeszłości użytkowanych kośnie lub pastwiskowo. Optymalne warunki znajduje na podłożu uwodnionym i zasobnym w węglan wapnia.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek występuje w rozproszeniu w Euroazji i zachodniej części Ameryki Północnej. Stanowiska znane są przede wszystkim z obszarów górskich, znacznie rzadziej z nizin.
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
Niebielistka jest podawana z niewielkiej liczby stanowisk. W Polsce występują dwie odmiany: Swertia perennis ssp. perennis (niebielistka trwała typowa), występująca na niżu oraz Swertia perennis ssp. alpestris (niebielistka trwała alpejska), spotykana w pasie gór.
Na Lubelszczyźnie jej stanowiska znajdują się na wschodzie regionu.
Liczebność populacji
Największa populacja jest na Zamojszczyźnie, gdzie liczy kilka tysięcy osobników.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Zagrożony jest głównie podgatunek niżowy, ssp. perennis. Czynnikami jego zagrożenia jest eksploatacja torfu oraz osuszanie podmokłych torfowisk i łąk. Skuteczna ochrona gatunku wymaga utrzymania niezaburzonego stosunku wód na torfowiskach oraz ich bezleśnego charakteru.
Źródła informacji
Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014 — z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
Kaźmierczakowa R. (red.) et al., 2016 — Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych
Zając, A., Zając, M. (Eds.), 2001 — Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. – Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland.
Matuszkiewicz W., 2001 — Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski
