gruszycznik (gruszyczka) jednokwiatowy

Nazwa polska: gruszycznik (gruszyczka) jednokwiatowy

Nazwa łacińska: Moneses uniflora (L.) A.Gray

Rodzina: Pyrolaceae – gruszyczkowate

 

Status i ochrona prawna: 

Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN

Kategoria zagrożenia w Polsce: NT

Ochrona prawna: ochrona częściowa

Rys. Marta Sapko

Morfologia i biologia

Drobna bylina o wysokości do 20 cm. Liście odziomkowe, zebrane w rozetę, skórzaste i zimotrwałe, okrągławe lub jajowate o średnicy 1–1,5 cm, karbowano-ząbkowane. Kwiat pojedynczy usadowiony na szczycie praktycznie bezlistnej łodygi. Podczas kwitnięcia zwisa on w dół, potem łodyżka wyprostowuje się. Korona kwiatu biała, rozwierająca się, osiąga do 2,5 cm średnicy i wydziela przyjemny zapach. Płatki dwukrotnie wyższe do działek, pylniki duże z wyraźnymi rożkami. Dno kwiatu zawiera tarczkę o 10 ząbkach. Owoc to pękająca szparami torebka zawierająca do 1000 nasion. Nasiona są maleńkie z łatwością unoszone przez wiatr. Kwitnie od czerwca do lipca.

 

Siedlisko

Występuje w lasach świerkowych i sosnowych, a także mieszanych. Preferuje stanowiska o umiarkowanym cieniu, na glebach świeżych i kwaśnych.  Jest gatunkiem charakterystycznym zespołu nadmorskich borów bażynowychEmpetro nigri-Pinetum i lasów iglastych występujących w kontynentalno-borealnym zasięgu oraz w wyższych piętrach górskich ze związku Vaccinio-Piceion.

Rozmieszczenie geograficzne 

Gatunek cyrkumborealny. Naturalnie występuje na terenie Europy, Azji i Ameryki Północnej.

 

Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie

Występuje w całym kraju, najrzadziej spotykana w środkowej części Polski. Na Lubelszczyźnie  podawany głównie z Kotliny Sandomierskiej i Roztocza oraz  północnych, nielessowych obszarów województwa. Obecnie potwierdzony tylko na Roztoczu.

 

Liczebność populacji 

Populacje nieliczne.

 

Zagrożenia i wskazania ochronne

Stanowiska gruszycznika jednokwiatowego bywają niszczone przez gospodarkę leśną, związaną z pozyskiwaniem drewna.

 

Opracował: Wiaczesław Michalczuk

Źródła informacji

Informacja ustna od:

 

Dane publikowane:

Piękoś-Mirkowa  H., Mirek Z. 2006. Flora Polski. Rośliny Chronione. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa.