Nazwa polska: storczyk purpurowy
Nazwa łacińska: Orchis purpurea HUDS.
Rodzina: Orchidaceae- Storczykowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – VU, PCZKR – VU
Kategoria zagrożenia w Europie: LC
Ochrona prawna: ochrona ścisła, wymaga ochrony czynnej
 |
Morfologia i biologia Bylina wysokości 30-80 cm o jajowatych bulwach. Łodyga zaopatrzona w 3-7 liści skupionych w dolnej części pędu. Kwiaty zebrane w gęsty walcowaty kwiatostan, ubarwione są purpurowo i odznaczają się znaczną zmiennością w barwie i kształcie elementów okwiatu. Storczyk purpurowy często krzyżuje się z blisko spokrewnionym storczykiem kukawką Orchis militaris tworząc efektowne mieszańce (Orchis x hybrida Boenn.). Storczyk purpurowy kwitnie w maju i na początku czerwca. Zapylany jest przez owady a jego owocem jest owalna torebka (Zarzycki i in. 2014). |
Siedlisko
Na Lubelszczyźnie rośnie przede wszystkim w nawapiennych murawach kserotermicznych ze związku Cirsio-Brachypodion pinnati (kl. Festuco-Brometea). Także w widnych zaroślach jałowca pospolitego na murawach kserotermicznych lub w świetlistych lasach nawiązujących składem gatunkowym do dąbrowy świetlistej Potentillo albae-Quercetum (Cwener, Wrzesień 2006, Chmielewski 2008, Zarzycki i in. 2014).
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek submediterrańsko-subatlantycki (Medwecka-Kornaś, Kornaś 1954). Występuje w środkowej i zachodniej Europie, pobrzeżu Morza Czarnego, na Kaukazie oraz na północnym wybrzeżu Afryki (Soó 1980, Vakhrameeva i in. 2008).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce znany z nielicznych stanowisk w południowej części kraju (głównie Wyżyna Małopolska, Lubelska i Roztocze). Na Lubelszczyźnie znany z ośmiu w ostatnich latach potwierdzonych stanowisk koło Tomaszowa Lubelskiego, Lubyczy Królewskiej, Rachań, Zamościa, Grabowca, Uchań i Leśniowic (Roztocze Środkowe, Padół Zamojski, Działy Grabowieckie) (Cwener, Wrzesień 2006, Chmielewski 2008, Zarzycki i in. 2014).
Liczebność populacji
Najliczniejsze z populacji liczą ponad 300 osobników storczyka. Najmniejsze składają się z pojedynczych osobników. Na jednym ze stanowisk rosną już wyłącznie hybrydy storczyka purpurowego i kukawki.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Gatunek zagrożony przez sukcesję naturalną na murawach kserotermicznych, zmiany w składzie drzewostanów, zaorywanie muraw i wykopywanie roślin do ogródków oraz hybrydyzacja ze storczykiem kukawką. Niektóre z populacji zabezpieczone są w formie rezerwatów przyrody lub obszarów sieci Natura 2000.
Źródła informacji
Anna Cwener
Zygmunt Kącki
Dane publikowane
Chmielewski P. 2008. Nowe stanowisko storczyka purpurowego Orchis purpurea Huds. koło Tomaszowa Lubelskiego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 66 (2): 7-12.
Cwener A., Wrzesień M. 2006. Nowe stanowisko storczyka purpurowego Orchis purpurea Huds. na Lubelszczyźnie. Chrońmy Przyr. Ojcz. 62 (6): 3-6.
Soó R. 1980. Orchis L. (W:) T. G. Tutin, V. H. Heywood, N. A. Burges i in. (red.) Flora Europaea. T. 5. Cambridge University Press, Cambridge, s. 337-342.
Vakhrameeva M. G., Tatarenko I. V., Varlygina T. I. i in. 2008. Orchids of Russia and Adjacent Countries . A. R. G. Gantner Verlag, Ruggell, Liechtenstein.
Zarzycki K., Fiedor M., Bernacki L. 2014. Storczyk purpurowy Orchis purpurea Huds. (W:) Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków, s. 781-783.
