Nazwa polska: kosatka kielichowa
Nazwa łacińska: Tofieldia calyculata
Rodzina: Tofieldiaceae – kosatkowate / Liliaceae – liliowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: VU
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – NT (bliski zagrożenia)
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Bylina ze skośnym kłączem i z wzniesioną, sztywną łodygą o wysokości (wraz z kwiatostanem) 10–40 cm. Pod ziemią wytwarza skośne kłącze. Liście odziomkowe równowąskie, mieczykowate, szerokości 2–5 mm, wyrastające w dwóch szeregach, nagie. Liście łodygowe szersze i krótsze. Kwiaty zebrane w gęsty główkowaty lub kłosokształtny kwiatostan, długi do ok.4 cm. Czasami (rzadko) kwiatostan wiechowato rozgałęzia się. Kwiaty wyrastają na krótkich szypułkach z kątów lancetowatego kształtu podsadek. U nasady kwiatka występuje mały 3-klapowy podkwiatek. Kwiaty mają żółtozielone lub białożółtawe działki okwiatu i słupek o 3 szyjkach. Owocem jest torebka. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Często występuje w zbiorowiskach od kilkunastu do kilkudziesięciu kęp. |
|
Siedlisko Na niżu, kosatka kielichowa występuje na podmokłych łąkach i torfowiskach. W Tatrach występuje aż po piętro halne. Jest wapieniolubna, rośnie na glebach eutroficznych powstałych z wietrzenia skał węglanowych. Gatunek charakterystyczny dla żyznych niskoturzycowych torfowisk niskich Caricetalia davallianae.
Rozmieszczenie geograficzne Występuje w Europie Południowej i Środkowej. Jest też uprawiana w wielu krajach świata.
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie Występuje w rozproszeniu na terenie całego kraju, głównie w pasie Karpat, a także na niżu: w Wielkopolsce, na Nizinie Śląskiej, Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej, na Kujawach oraz w północno-wschodniej części kraju. Na Lubelszczyźnie znana w przeszłości z kilkudziesięciu stanowisk. Obecnie podawana z terenu Poleskiego Parku Narodowego. Podczas badań terenowych w październiku 2020 r. w ramach projektu “Rzadkie i zagrożone rośliny województwa lubelskiego…” zostały zaobserwowane na wiślanej skarpie w okolicach Męćmierza kwitnące i owocujące okazy.
Liczebność populacji W ostatnich dziesięcioleciach w skali kraju obserwuje się spadek liczby stanowisk. Na Lubelszczyźnie w okolicach Męćmierza rośnie ok. 50 kęp.
Zagrożenia i wskazania ochronne Jej stanowiska na niżu są zagrożone z powodu osuszania i zaorywania podmokłych łąk oraz eksploatacji torfowisk. Wymaga ochrony czynnej. |
 |
Źródła informacji
Informacje ustne od:
Joanna Szkuat, Małgorzata Sosik, Katarzyna Rybak
Dane publikowane
Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014 — z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
Kaźmierczakowa R. (red.) et al., 2016 — Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych
Zając, A., Zając, M. (Eds.), 2001 — Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. – Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland.
Matuszkiewicz W., 2001 — Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski
Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006
