Nazwa polska: chamedafne północna
Nazwa łacińska: Chamaedaphne calyculata (L.) Moench
Rodzina: Erocaceae – wrzosowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: RE
Kategoria zagrożenia w Polsce: CR
Kategoria zagrożenia na Świecie: LC
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Zimozielona krzewinka dorastająca do wysokości około 80 cm. Posiada 2 typy pędów. Pędy wzniesione, najczęściej łukowato wygięte osiągające przeważnie długość około 50 cm, rzadziej dochodzące do wysokości 80 – 90 cm. Pędy płożące się są dłuższe, osiągają często granicę 100 cm. Liście skrętoległe, eliptyczne lub podługowate, ostro zakończone, drobno ząbkowane. Są skórzaste i zimozielone. Kwiaty zebrane w jednostronne, zwieszające się z gałązek grona. Wyrastają pojedynczo na krótkich szypułkach w kątach liści. Kwiaty obupłciowe, 5-krotne, o niezrośniętych działkach kielicha. Korona zrosłopłatkowa, beczułkowatego kształtu, biała, o długości 4–7 mm. Owoc to pękająca 5 klapami torebka. Nasiona są małe, do około 1 mm długości, gładkie i jasnobrązowe. W warunkach naturalnych generatywne rozmnażanie chamedafne północnej zachodzi rzadko. Na otwartych miejscach pędy tworzą gęste kępy, często o dość dużej powierzchni. Kwitnie od kwietnia do czerwca. |
Siedlisko
W Polsce siedliska chamedafne występują głównie na obszarze torfowisk wysokich oraz rzadko na terenie sosnowych borów bagiennych. Potrzebuje gleb torfowych silnie uwilgotnionych.
Rozmieszczenie geograficzne
Chamedafne północna występuje w subarktycznej i borealnej strefie Azji, Ameryki Północnej oraz Europy. Na obszarze Europy zasięg zwarty występuje na terenie Finlandii, krajów nadbałtyckich oraz północnej Rosji i Białorusi. Południowo-zachodni kraniec zasięgu europejskiego biegnie przez Litwę i Polskę. Stanowiska w tych krajach są nieliczne, a populacje często szczątkowe. Gatunek ten tworzy duże i zwarte populacje na obszarze tundry. Jest bardzo pospolita na dalekiej północy, np. na Syberii i w Skandynawii.
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
Roślina ta osiąga w Polsce południowo-zachodnia granicę swego europejskiego zasięgu. Występuje głównie w pasie pojezierzy i na Nizinie Mazowiecko-Podlaskiej. Potwierdzone jest jej występowanie na ok. 10 stanowiskach.
Na Lubelszczyźnie jest znana z jednego stanowiska na torfowisku “Lisie Jamy” koło Siemienia.
Liczebność populacji
Polskie stanowiska są liczebnie niewielkie, z uwagi na niedużą powierzchnię torfowisk, na których rosną oraz na reliktowy charakter gatunku. Ich liczebność waha się od nielicznych populacji, jak ta na Lubelszczyźnie, do największych, liczących setki tysięcy roślin w Kampinoskm Parku Narodowym i na Mazurach.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Bezpośrednim i największym zagrożeniem dla opisywanego taksonu jest niszczenie jego naturalnej biocenozy. Główną przyczyną jest osuszanie torfowisk wraz z ich otoczeniem, będącym najczęściej wynikiem zabiegów melioracyjnych oraz wydobywania torfu.
Źródła informacji
Zając A., Zając. M. (eds.). 2001. Distribution Atlas of vascular plants in Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków.
