ciemiężyca czarna

Siedlisko

Ciemiężyca czarna rośnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia, w ciepłych postaciach grądów nawiązujących składem florystycznym do świetlistych dąbrów. Preferuje miejsca widne tj. polany, śródleśne drogi, okrajki, a nawet murawy kserotermiczne.

Rozmieszczenie geograficzne

Ciemiężyca czarna jest gatunkiem południowo eurosyberyjskim (Zając, Zając 2009). Występuje od Francji, przez Bałkany po wschodnie krańce Azji. W Polsce osiąga północno-zachodnią granice swego zasięgu (Kucharczyk 2014).

Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie

W Polsce występuje jedynie na Wyżynach Lubelskiej i Wołyńskiej oraz na Polesiu Wołyńskim. Podawana była również z wschodniej części Wyżyny Małopolskiej lecz istnienie stanowisk w tym regionie poddawane jest w wątpliwość (Kucharczyk 2014). Na Lubelszczyźnie notowany był na kilkunastu stanowiskach: Okszów, Kumów Majoracki, Białopole, Teresin, Putnowice Dolne, Maziarki, Wychody, Wólka Wieprzecka, Zwierzyniec, Motycz Leśny, Sitno, Hrubieszów, Komarów, Tyszowce, Tomaszów Lubelski, Jarczów i Łabunie (Zając, Zając 2001). Obecnie ciemiężyca czarna rośnie na 8 stanowiskach: w Łabuniach, w Lasach Strzeleckich, w Teresinie k. Białopola, w Tuczapach k. Mircza, w Kątach, Niedzieliskim Lesie i Lesie Serwitut k. Wychodów oraz w Tarnoszynie (Wójciak 2018 – inf. ustana Dąbrowska, Cwener  2019 –inf. ustna). 

Liczebność populacji

W 2019 roku liczebność populacji w Łabuniach szacowano na 600 osobników, na trzech stanowiskach w okolicach Wychodów obserwowano w Niedzieliskim Lesie i w Lesie Serwitut po ok. 150 osobników, w murawie kserotermicznej w Kątach 120 osobników. Populacja w Lasach Strzeleckich liczyła 180 osobników. W Tuczapach i w Tarnoszynie rosło po ok 10 osobników, w Teresinie pozostał 1 osobnik.

Zagrożenia i wskazania ochronne

Głównym zagrożeniem dla ciemiężycy czarnej jest nadmierne zacienienie jej stanowisk. Nadmierne zwarcie koron drzew i krzewów ogranicza ilość światła docierającego do runa i ciemiężycy czarnej, co ogranicza jej kwitnienie. Ciemiężyce rosnące w cieniu kwitną mniej obficie lub nie kwitną wcale. W celu utrzymania populacji ciemiężycy czarnej należałoby poprawić warunki świetlne na stanowiskach tego gatunku poprzez wycinanie krzewów w warstwie podszytu i utrzymywanie niepełnego zwarcia koron drzew. Jednak nadmierne prześwietlenie może przynieść odwrotne od zamierzonych skutki, spowodować wzrost jeżyn i krzewów zwłaszcza derenia i pogorszyć warunki rozwoju ciemiężycy czarnej.