Nazwa polska: dziurawiec wytworny
Nazwa łacińska: Hypericum elegans STEPHAN ex WILLD.
Rodzina: dziurawcowate Hypericaceae
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: CR
Kategoria zagrożenia w Polsce: CR CzK EN
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Bylina o zdrewniałym kłączu i wzniesionej, sztywnej łodydze dorastającej 40 cm wysokości. Łodyga pojedyncza lub w górnej części rozgałęziona, ulistniona. Liście naprzeciwległe, drobne, ok. 2 cm długie, jajowatolancetowate, siedzące, sercowatą nasadą obejmujące łodygę. Kwiaty zebrane w luźny wydłużony kwiatostan. Działki kielicha jajowatolancetowate, ostro zakończone, na brzegach gruczołowato orzęsione. Płatki korony żółte, 1-2 cm długie, na brzegach czarno kropkowane. Dziurawiec wytworny kwitnie od połowy czerwca do sierpnia. Owoce w formie jajowatej torebki, do 8 mm długiej. Nasiona walcowate o charakterystycznej skulpturze w postaci podłużnych szeregów kropek. |
Siedlisko
Rośnie na suchych, słonecznych zboczach, na podłożu wapiennym. Najczęściej w murawach kserotermicznych ze związku Cirsio-Brachypodion pinnati i ich okrajkach. W Kątach rośnie w murawie z omanem wąskolistnym Inula ensifolia oraz w zbiorowisku okrajkowych z dominacją kłosownicy pierzastej Brachypodium pinnatum. W Niedzieliskach współtworzy inicjalną murawę z turzycą siną Carex flacca i astrem gawędką Aster amellus.
Rozmieszczenie geograficzne
Dziurawiec wytworny występuje w południowo-wschodniej Europie i południowo-zachodniej Syberii. W Europie rośnie na południe od luku Karpat w Polsce, Czechach i Słowacji ma oderwane stanowiska na północno-zachodnim krańcu swojego zasięgu (Buchwald, Szkudlarz 2014). Reprezentuje pontyjsko-pannoński element geograficzny (Zając, Zając 2009).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce dziurawiec wytworny występuje tylko na Lubelszczyźnie, w Kotlinie Zamojskiej obrębie Wyżyny Lubelskiej. Rośnie na dwóch stanowiskach: w Katach k. Zamościa i w Niedzieliskach.
Liczebność populacji
Wielkość populacji w Kątach szacowano na 30-50 osobników (Buchwald, Szkudlarz 2014). Populacja w Niedzieliskach liczy ok. 100 osobników, niestety z powodu zacienienia nieliczne przechodzą w fazę generatywną (Michalczuk W. 2017, Dąbrowska i Cwener 2019).
Zagrożenia i wskazania ochronne
Dziurawiec wytworny jest rośliną światłolubną i wapieniolubną, preferuje mało zwarte murawy na glebach wapiennych. Siedliska takie zanikają na skutek sukcesji naturalnej: rozwój roślinności zielnej i gromadzenie się wojłoku utrudnia rozwój siewek, z rozwój krzewów zwiększa zacienienie i ogranicza kwitnienie. Zagrożenie wynika także z faktu małej liczby stanowisk, małej powierzchni, jaką zajmują stanowiska i w końcu małej liczebności populacji.
Źródła informacji
Informacja ustna od:
Wiaczesław Michalczuk, Agnieszka Dąbrowska, Anna Cwener
Dane publikowane:
Buchwald W. Szkudlarz P. 2014. Hypericum elegans STEPHAN ex WILLD. Dziurawiec wytworny. w: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, IOP PAN Kraków, s. 318-319.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ.
