Nazwa polska: kaldezja dziewięciornikowata
Nazwa łacińska: Caldesia parnassifolia (L.) PARL.
Rodzina: Alismataceae Vent. – żabieńcowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: CR
Kategoria zagrożenia w Polsce: CR
Kategoria zagrożenia w Europie: NT
Kategoria zagrożenia na Świecie: LC
Dyrektywa siedliskowa (jeśli, to który załącznik) Załącznik II
Konwencja berneńska +
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Wieloletnia roślina wodna, zakorzeniająca się w dnie o pływających liściach. Jej liście dorastają do 5 cm długości, są owalne, sercowate u nasady, ostro zakończone, z charakterystycznymi łukowatymi nerwami. Pędy kwiatostanowe wyrastają nad powierzchnię wody, na ich szczycie rosną, zebrane po 3 w okółkach, niewielkie białe kwiaty. Kwitnie od połowy czerwca do końca sierpnia. Owocem są orzeszki rozsiewane przez wodę i ptaki. Późnym latem w miejsce kwiatów wykształcają się pąki wegetatywne (turiony). |
Siedlisko
Kaldezja najczęściej rośnie przy brzegach mezo – i eutroficznych zbiorników wodnych w zbiorowiskach ze związku Nymphaeion. Przeważnie zajmuje miejsca o głębokości wody do 1 m. Wytrzymuje znaczne wahania poziomu wody, a nawet okresowe przesuszenie.
Rozmieszczenie geograficzne
Jest to gatunek kosmopolityczny, występujący na rozproszonych stanowiskach w Europie, Azji i Afryce. W Europie znany jest jedynie z kilkudziesięciu stanowisk (Kamiński 2015).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce podawano go z kilku historycznych stanowisk: z okolic Stargardu Szczecińskiego, z jeziora Brzeziniec koło Bydgoszczy, Jeziora Góreckiego koło Poznania, z okolic Czarnkowa, Zamościa oraz istniejącego obecnie w jeziorze Nietopersko na Pojezierzu Lubuskim (Kamiński 2014). Na Lubelszczyźnie odnaleziono w 2015 roku stanowisko kaldezji w jeziorze Uściwierz na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim.
Liczebność populacji
W Jeziorze Uściwierz kaldezja rośnie w pasie szuwaru trzcinowego, zajmuje nadbrzeżną strefę od odsłoniętego dna po litoral, do głębokości ok. 0,5 m. Wchodzi w skład zbiorowisk wodnych, przejściowych między wodnymi i szuwarowymi. Liczebność populacji szacowana jest na ponad tysiąc osobników.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Głównym zagrożeniem dla kaldezji dziewięciornikowatej na stanowisku w Jeziorze Uściwierz jest ekspansja roślinności szuwarowej zwłaszcza trzciny pospolitej Phragmites australis. Kaldezja rośnie w miejscach, gdzie zwarcie roślinności szuwarowej jest niewielkie, nie występuje w zwartym szuwarze trzciny pospolitej. W celu zachowania gatunku na stanowisku może być konieczne usuwanie trzciny. Działania takie mogą być podejmowane także dla zwiększenia powierzchni siedliska odpowiedniego dla wzrostu kaldezji.
Źródła informacji
Dane publikowane:
Kamiński R. 2014. Kaldezja dziewięciornikowata Caldesia parnassifolia (L.) Parl. w: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, IOP PAN Kraków, s. 562-564.
Cwener A., Krawczyk R., Michalczuk W. 2016. Nowe stanowisko Caldesia parnassifolia (Alismataceae) w Polsce, Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica 23(1):165-169
