Nazwa polska: kocimiętka naga (k. pannońska)
Nazwa łacińska: Nepeta nuda L. (N. pannonica L.)
Rodzina: Lamiaceae, Labiateae – jasnotowate, wargowe
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: CR
Kategoria zagrożenia w Polsce: EN
 |
Morfologia i biologia Roślina wieloletnia, dorastająca do 1 m wysokości, o łodydze wyraźnie 4-kanciastej, nagiej, niekiedy skąpo owłosionej, w górnej, kwiatostanowej części miotlasto rozgałęzionej. Liście naprzeciwległe, spodem jaśniejsze, jajowato lancetowate, w nasadzie słabo sercowate, brzegiem ząbkowane, dolne na krótkich ogonkach, górne siedzące. Najwyższe liście lancetowate, podobne do podsadek. Kwiaty w kątach liści zebrane w nibyokółki. Kielich dzwonkowaty, krótko, biało owłosiony, o szydlastych ząbkach. Korona niebiesko-liliowa lub biała, do 1 cm długa, owłosiona, o wardze górnej rozciętej na 2 jajowate łatki, dolnej 3-klapowej. Rozłupki trójgraniaste, brązowe, na szczycie okryte brodawkami i krótkimi włoskami, rozsiewane przez wiatr. Kwitnie począwszy od czerwca do sierpnia. |
Siedlisko
Gatunek związany jest z suchymi murawami z klasy Festuco-Brometea. Rośnie na suchych zboczach, zaroślach i na przydrożach, przeważnie na podłożu lessowym, zasobnym w węglan wapnia.
Rozmieszczenie geograficzne
Kocimiętka naga występuje w południowej, środkowej i wschodniej Europie od Francji przez Szwajcarię, Austrię, Bałkany po Ukrainę i Rosję oraz a południowej Azji od Kaukazu po Mongolię i Chiny. Reprezentuje południowo-zachodnio eurosyberyjsko-iranoturański górski element geograficzny (Zając, Zając 2009) .
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce występuje rzadko na Wyżynach Małopolskiej, Lubelskiej i Wołyńskiej, na Śląsku na Płaskowyżu Głubczyckim i Kotlinie Raciborskiej oraz na Pogórzu Karpackim. Z Lubelszczyzny kocimiętka naga podawana była z doliny Wisły z Annopola, Puław, Uściąża i Opoki Dużej, z doliny Wieprza z Latyczowa, Dworzysk i Izbicy oraz ze Szczecyna, z Łazisk, Sławęcina, Grabowczyka, Dobużka i Czumowa (Zając, Zając 2001). W ostatnich latach powierdzona w Czumowie nad Bugiem oraz w Dworzyskach i Sławęcinie.
Liczebność populacji
Populacje kocimiętki nagiej są raczej nieliczne. W Czumowie, na zboczach doliny Bugu rośnie kilkadziesiąt osobników. W Dworzyskach i Sławęcinie w latach 2007-2009 obserwowano zaledwie po kilka roślin.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Kocimiętka naga, jak wszystkie gatunki „stepowe” jest rośliną światłolubną, ustępuje w skutek zacienienia powodowanego przez zmiany w siedliskach muraw kserotermicznych. Brak użytkowania muraw kserotermicznych prowadzi do ekspansji roślinności trawiastej, gromadzenia się wojłoku i w dalszej perspektywie zarastania muraw przez drzewa i krzewy. W celu zachowania gatunku konieczne jest zachowanie jej siedlisk.
Źródła informacji
Informacja ustna od:
Anna Cwener
Dane publikowane:
Zając A., Zając. M. (eds.). 2001. Distribution Atlas of vascular plants in Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ.
