Nazwa polska: obuwik pospolity
Nazwa łacińska: Cypripedium calceolus L.
Rodzina: Orchidaceae – storczykowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: NT
Kategoria zagrożenia w Polsce: VU
Kategoria zagrożenia na Świecie: LC
Dyrektywa siedliskowa – Załącznik II (kod 1902)
Konwencja berneńska: tak
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Obuwik pospolity jest byliną kłączową z pędem wysokości do 60 cm. Liście, w liczbie 2 do 4, mają kształt jajowaty lub lancetowatego. Duże kwiaty wyrastają na pędzie pojedynczo, rzadziej po 2 lub 3. Warżka kwiatowa żółta, trzewikowato rozdęta. Działki wąskolancetowate, ciemnobrunatne lub czerwonobrunatne (bardzo rzadko w kolorze warżki). Kwiaty wydzielają przyjemny zapach podobny do cytrusów lub wanilii i zapylane są przez nieostrożne owady, które ześlizgują się do wnętrza warżki (kwiaty pułapkowe). Obuwik pospolity kwitnie od maja do początku czerwca. Rozmnaża się przez nasiona lub wegetatywnie. Wysiew nasion ma miejsce jesienią.
|
Siedlisko
Obuwik pospolity występuje zawsze na glebach bogatych w węglan wapnia. Rośnie w widnych lasach: grądach, buczynach, świetlistych dąbrowach, a nawet w borach mieszanych oraz zaroślach, często z jałowcem pospolitym, i murawach kserotermicznych.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek ten spotykany jest od środkowej Europy po centralną i wschodnią Azję. Występuje też w Ameryce Północnej. Reprezentuje cyrkumborealny element geograficzny (Zając, Zając 2009).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce stanowiska obuwika zlokalizowane są w pasie Pojezierzy Bałtyckich na północy oraz w na południu w pasie Wyżyn, w Karpatach i Sudetach. W środkowej części kraju jest spotykany rzadko na pojedynczych stanowiskach. Na Lubelszczyźnie występuje przede wszystkim na Wyżynie Lubelskiej z Roztoczem i na Polesiu Wołyńskim.
Liczebność populacji
Liczebność populacji obuwika na stanowiskach zlokalizowanych na Lubelszczyźnie waha się kilku do kilkuset osobników. Są stanowiska, gdzie obuwik występuje obficie, jednak na przestrzeni ostatnich 50-60 lat zmniejszyła się liczba stanowisk, a na poszczególnych stanowiskach zmniejsza się także zasobność populacji.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Obuwik pospolity z powodu efektownych kwiatów bywa zrywany, a całe rośliny wykopywane do ogródków. W miejscach występowania zanika z powodu pogarszających się warunków świetlnych, w zacienieniu osobniki wyrastają najczęściej pojedynczo nie tworząc kęp, nie kwitną i nie wydają nasion. W ostatnich latach obuwikowi szkodzą długotrwałe susze, szczególnie dotkliwe w okresie wiosennego wzrostu roślin w kwietniu i w maju. W celu zachowania gatunku, w miejscach jego występowania potrzebne są zabiegi ochrony czynnej poprawiające warunki świetlne.
Źródła informacji
Informacja ustna od:
Piotr Chmielewski, Wiaczesław Michalczuk
Dane publikowane:
Kucharczyk M., Bąba W., Kucharczyk H. 2014. Obuwik pospolity Cypripedium calceolus L. (W:) Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków, s. 739-741.
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. 2006. Flora Polski. Rośliny Chronione. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa, s. 254-255.
