Nazwa polska: kruszczyk rdzawoczerwony
Nazwa łacińska: Epipactis atrorubens (HOFFM.) BESSER
Rodzina: Orchidaceae – Storczykowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: CR
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – NT
Ochrona prawna: ochrona częściowa
 |
Morfologia i biologia Bylina wysokości do 80 cm o pełzającym kłączu. Łodyga purpurowo nabiegła, liście naprzemianległe, szerokolancetowate. Kwiatostan jednostronny, złożony z 8-18 purpurowych lub ciemnoczerwonych, delikatnie pachnących kwiatów. Kwiaty umieszczone na skręconych szypułkach wyrastających z kącików lancetowatych przysadek. Na warżce kwiatowej charakterystyczne pomarszczone guzki. Kwiaty owadopylne, pojawiające się w lipcu. Owocem jest baryłkowata torebka. Gatunek rozmnaża się generatywnie przez nasiona lub wegetatywnie przez odrosty kłącza (Piękoś-Mirkowa, Mirek 2009). U storczykowatych z rodzaju kruszczyk Epipactis zdarza się zjawisko całkowitego zaniku chlorofilu w roślinach, przez co nabierają pergaminowego lub bladoróżowego koloru. |
Siedlisko
Na Lubelszczyźnie rośnie na zboczu porośniętej widnym borem sosnowym śródleśnej wydmy oraz na przydrożach sąsiadujących z nią dróg leśnych.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek eurosyberyjski sięgający na wschodzie po centralną Azję (Zając, Zając 2009).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce znany z rozproszonych stanowisk głównie w południowej części kraju. W województwie lubelskim wykazany z okolic Bochotnicy i Kazimierza Dolnego (Kucharczyk 2001), w ostatnich latach potwierdzony na zaledwie jednym stanowisku koło Zwierzyńca na Roztoczu Środkowym.
Liczebność populacji
Na stanowisku obserwowany w liczbie ok. 50 pędów.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Kruszczykowi szkodzą długotrwałe susze oraz ataki mszyc. Innym zagrożeniem może być hybrydyzacja, efektem czego w kolejnych pokoleniach gatunki rodzicielskie mogą zostać zastąpione przez hybrydy z kruszczykiem szerokolistnym Epipactis helleborine, znane jako Epipactis x schmalhausenii K. Richt. Osobniki o cechach hybrydy obserwowano już na tym stanowisku. Część populacji kruszczyka rdzawoczerwonego zabezpieczona jest w granicach Roztoczańskiego Parku Narodowego. Na znanym stanowisku obserwuje się pewną ekspansję kruszczyka wzdłuż dróg leśnych.
Źródła informacji
Informacje ustne od:
Marta Lipiec
Bogusław Radliński
Dane publikowane
Kucharczyk M. 2001. Distribution Atlas of Vascular Plants in the Middle Vistula River Valley. Wyd. UMCS, Lublin, s. 142.
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. 2006. Flora Polski. Rośliny Chronione. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski. Nakł. Prac. Chorologii Komputerowej Inst. Botaniki UJ, Kraków.
