Nazwa polska: lipiennik Loesela
Nazwa łacińska: Liparis loeselii (L.) RICH.
Rodzina: Orchidaceae – Storczykowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: VU
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – VU, PCZKR – VU
Dyrektywa siedliskowa: II załącznik
Konwencja berneńska: tak
Ochrona prawna: ochrona ścisła, wymaga ochrony czynnej
 |
Morfologia i biologia Drobna bylina wysokości 5-20 cm o krótkim kłączu. Łodyga bulwiasto zgrubiała u nasady. Liście podłużnie eliptyczne lub eliptyczno-lancetowate pochwiasto obejmują łodygę. Kwiatostan luźny, zbudowany z kilku-kilkunastu żółtozielonych kwiatów. Warżka kwiatowa jest do 3 razy szersza od działek. Gatunek nierzadko samopylny, jego kwiaty pojawiają się w czerwcu (Kucharski 2014). |
|
Siedlisko Na Lubelszczyźnie rośnie przede wszystkim w torfowiskach przejściowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Rozmieszczenie geograficzne Gatunek cyrkumborealny. Występuje od Wysp Brytyjskich i Półwyspu Skandynawskiego po Niż Wschodnioeuropejski. W Azji obecny na Syberii. Obecny też w Ameryce Północnej (Kucharski 2014). Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie W Polsce znany z rozproszonych stanowisk na terenie całego kraju. Na Lubelszczyźnie stanowiska na Wyżynie Lubelskiej (okolice Opola Lubelskiego i w dolinie rzeki Wyżnicy), Polesiu Wołyńskim (okolice Pawłowa i Chełma), Polesiu Zachodnim (Poleski Park Narodowy, torfowiska Lasów Sobiborskich), Roztoczu (Hrebenne, Plebanka) i Wyżynie Wołyńskiej (Śniatycze) (Urban Urban i in. 2020; Michalczuk, Stachyra 2003). Podawane jeszcze na początku lat 90. XX wieku stanowisko w rezerwacie “Wieprzec” koło Zamościa należy uznać za historyczne. Liczebność populacji Na najobfitszych stanowiskach obserwowano ponad 1000 roślin (Michalczuk 2013). Liczebność pędów podlega dużym wahaniom z roku na rok. W suche lata spotykany znacznie rzadziej. Zagrożenia i wskazania ochronne Gatunek zagrożony przede wszystkim przez zmiany siedliskowe zachodzące w sposób naturalny (zarastanie torfowisk przez roślinność krzewiastą lub wysokie trawy) i sztuczny (eksploatacja torfu, osuszanie terenów podmokłych i zalesianie). W ostatnich latach duży spadek w populacjach lipiennika spowodowany jest przez długotrwałe susze. Działania z zakresu ochrony czynnej prowadzone były w Poleskim Parku Narodowym i rezerwacie “Torfowisko Sobowice” koło Chełma. W dolinach rzek Sieniocha i Szyszła (w ramach projektu “Ochrona torfowisk alkalicznych południowej Polski”), Klub Przyrodników w latach 2012-2018 starał się poprawić stosunki wodne na terenach występowania lipiennika poprzez budowę zastawek na rowach odwadniających. |
 |
Źródła informacji
Wiaczesław Michalczuk
Danuta Urban
Dane publikowane
Kucharski L. 2014. Lipiennik Loesela Liparis loeselii (L.) Rich. (W:) Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków, s. 793-795.
Michalczuk W., Stachyra P. 2003. Nowe stanowiska lipiennika Loesela Liparis loeselii (L.) Rich. na Zamojszczyźnie. Chrońmy Przyr. Ojcz. 59 (5): 122-126.
Michalczuk W. 2013. Liparis loeselii – karta monitoringu na stanowisku w obszarze Dolina Sieniochy. Baza danych monitoringu Natura 2000. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Urban D. 2013. Characteristics of the locality of Hammarbya paludosa (L.) O. Kuntze on the Łęczna-Włodawa Plain (West Polesie). Teka Kom. Ochr. Koszt. Środ. Przyr. OL PAN, 10: 448-454.
Urban D., Sender J., Tokarz E., Różycki A. 2020. Characteristics of Liparis loeselii (L.) Rich. populations in selected Natura 2000 areas in eastern Poland. Folia Geobot. https://doi.org/10.1007/s12224-020-09371-7
