Nazwa polska: przetacznik zwodny (przetacznik wiechowaty)
Nazwa łacińska: Veronica paniculata L.
Rodzina: babkowate Plantaginaceae
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN
Kategoria zagrożenia w Polsce: CR
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Okazała bylina o wzniesionych łodygach, wysokości 60-120 cm. U nasady łodyg – rozłogi nadziemne z łuskowatymi liśćmi. Łodygi dołem owłosione, górą omszone, rzadko prawie nagie. Liście po 3 rzadko 4, krótkoogonkowe, lancetowate lub wąskojajowate, brzegiem piłkowane, owłosione lub górne – prawie nagie. Kwiatostan szczytowy, rozgałęziony, złożony z licznych wydłużonych gron, o omszonych osiach i szypułkach kwiatowych. Przysadki także omszone, lancetowate lub równowąskie, zwykle krótsze od szypułek, co odróżnia go od przetacznika długolistnego. Korona niebieska, o cylindrycznej rurce i 4 jajowatych łatkach, z długimi włoskami w gardzieli. Pręciki i słupek wystające z korony. Torebka jajowata, do 2,5 mm długa, z wyraźnym wcięciem na szczyci. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.
|
|
Siedlisko Rośnie na ciepłych i słonecznych zboczach w murawach kserotermicznych i świetlistych dąbrowach. Wkracza także na siedliska antropogeniczne tj. odłogi, przydroża, nasypy kolejowe. Rozmieszczenie geograficzne Przetacznik zwodny występuje w południowej i południowo-wschodniej Europie oraz w Zachodniej Azji (Kaźmierczakowa i in. 2014). Reprezentuje południowo-eurosyberyjski element geograficzny (Zając,. Zając 2009). Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie W Polsce przetacznik zwodny występował w Niecce Nidziańskiej (podgatunek Veronica paniculata subsp foliosa) oraz na Wyżynie Lubelskiej (podgatunek typowy Veronica paniculata subsp. paniculata). Stanowisko w Niecce Nidziańskiej zanikło. Typowy gatunek występuje obecnie na zboczach doliny Wieprza, na odłogach i nasypach kolejowych w okolicach Tarnogóry i Wału, stanowisko w Dworzyskach prawdopodobnie zanikło. Odnaleziono także nowe stanowisko przetacznika zwodnego w okolicach Przyłubia w Kotlinie Toruńskiej. Liczebność populacji Na pierwotnie znanym stanowisku, na stromych zboczach doliny Wieprza zachowało się kilkadziesiąt osobników. Jednak światłolubny gatunek rozprzestrzenił się na odłogi, przydroża i występuje tam bardzo licznie. Zagrożenia i wskazania ochronne Głównym zagrożeniem dla przetacznika zwodnego ze względu na małą powierzchnie zajmowaną przez gatunek może być bezpośrednie niszczenie jego siedlisk np. przez zaoranie odłogów, modernizacja dróg polnych przy których rośnie oraz sukcesja naturalna powodująca zarastanie muraw kserotermicznych na zboczach doliny Wieprza. Zagrożeniem jest także stosowanie herbicydów na polach w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk przetacznika zwodnego. W celu zachowania gatunku konieczny jest monitoring stanowisk. Korzystne byłyby także działania poprawiające warunki siedliskowe w murawach na stromych zboczach doliny Wieprza, gdzie nadmierny rozwój gatunków trawiastych eliminuje byliny dwuliścienne. |
 |
Źródła informacji
Dane publikowane:
Kaźmierczakowa R., Trzcińska-Tacik H., Czarna A., 2014. Veronica paniculata L. Przetacznik zwodny. w: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, IOP PAN Kraków, s. 443-445.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski – The geographical elements of native flora of Poland. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ.
