szafirek miękkolistny

Siedlisko

Na Lubelszczyźnie roślina spotykana w inicjalnych murawach kserotermicznych, na nieużytkach oraz w uprawach rolnych, na miedzach i przydrożach. Wszędzie na rędzinach kredowych (Kącki i in. 2014)

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek łącznikowy, europejsko-umiarkowano-śródziemnomorski, spotykany od Francji po Ukrainę i Azję Mniejszą oraz w północnej Afryce (Piękoś-Mirkowa, Mirek 2014).

Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie

W Polsce gatunek spotykany w południowej części kraju od okolic Wrocławia na zachodzie po przygraniczne okolice Dołhobyczowa na wschodzie. W zachodniej części Polski gatunek silnie zagrożony i nieliczny (duża populacja we Wrocławiu uległa zniszczeniu). Na Ponidziu i Płaskowyżu Proszowickim gatunek skrajnie nieliczny. W województwie lubelskim znany z rozproszonych stanowisk we wschodniej części regionu – od Roztocza po Polesie Wołyńskie. Miejscami tworzy jeszcze liczne populacje liczące setki osobników.

Liczebność populacji

Najobfitsza populacja liczy kilkaset do tysiąca osobników. Kilka stanowisk jest skrajnie nielicznych i szafirek pojawia się w nich okazjonalnie (gatunek nie co roku wytwarza części nadziemne).

Zagrożenia i wskazania ochronne

Roślinie zagraża intensyfikacja rolnictwa eliminująca z krajobrazu chwasty polne. Populacjom murawowym zagrażają procesy sukcesji naturalnej, zaorywanie nieużytków, inwazja gatunków obcych (przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus), bądź zalesianie i zabudowa. Nasiona z kilku populacji zostały zabezpieczone w banku genów w ramach projektu Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce: “Ocena stanu populacji oraz ochrona ex situ wybranych dziko rosnących gatunków roślin rzadkich i zagrożonych na terenie Polski” w latach 2013-2014. Tylko jedna lubelska populacja szafirka objęta jest ochroną w formie rezerwatu – “Machnowska Góra” na Roztoczu. 2 stanowiska zabezpieczają użytki ekologiczne “Korhynie” i “Żurawce”. Na ochronę zasługują bogate florystycznie stanowiska koło Sawina, Leśniowic i Dołhobyczowa.