tojad dzióbaty

 
Fot. Piotr Chmielewski

Nazwa polska: tojad dzióbaty

Nazwa łacińska: Aconitum variegatum L.

Rodzina: Ranunculaceae Juss.– jaskrowate

 

Status i ochrona prawna:

Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN

Ochrona prawna: ochrona częściowa

 

 

Rys. Marta Sapko

Morfologia i biologia

Bylina. Korzeń bulwiasty, o barwie czarnobrunatnej. Długie oraz silne korzenie umacniają w górach osypujące się zbocza. Łodyga naga, wzniesiona i zwykle rozgałęziona, osiąga ok. 100 cm wysokości. Jest gruba, sztywna, naga i pusta w środku. Ulistnienie skrętoległe. Liście duże, dłoniaste, głęboko podzielone na kilka odcinków, 5–7 sieczne, głęboko ząbkowane. Kwiatostan znajdujący się na górnej części łodygi składa się z grona bądź kilku gron o fioletowo-granatowej barwie (wyjątkowo zdarzają się białe kwiaty lub pstre). Kwiaty grzbieciste, o opadającym okwiecie, do 5 cm długości i do 2 cm szerokości. Posiadają wąskopłatkowe podkwiatki. Hełm kwiatów ma owłosione brzegi, jest otwarty, wydłużony i pochylony do przodu, a nad samym dzióbkiem jest silnie wklęsły. Wewnątrz znajdują się miodniki o zgrubiałej i odgiętej do tyłu ostrodze. Nitki pręcików są nagie. Owocem jest mieszek zawierający liczne drobne nasiona. Mają one gładkie ściany oraz oskrzydlone krawędzie. Kwitnie od czerwca do września, zapylany jest przez trzmiele. Owoce dojrzewają od września i stopniowo rozsiewają się. Wszystkie części rośliny są silnie trujące.

Siedlisko

Występuje w zespołach ziołorośli i w lasach, szczególnie nad potokami, na obrzeżach lasów, na polanach, upłazach i ustalonych piargach. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Arunco-Doronicetum austriaci.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Turcji

 

Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie

 

 

Liczebność populacji

 

 

Zagrożenia i wskazania ochronne

Zagrożone są stanowiska nadrzeczne wskutek regulacji rzek i potoków. Sporadycznie bywa też niszczony przez zrywanie lub przesadzanie do ogródków.

Opracował: Wiaczesław Michalczuk

 

 

Źródła informacji