Nazwa polska: tojad mołdawski
Nazwa łacińska: Aconitum moldavicum HACQ.
Rodzina: Ranunculaceae – Jaskrowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: EN
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – VU, PCZKR – VU
Ochrona prawna: ochrona ścisła
 |
Morfologia i biologia Bylina wysokości do 1,5 m. Łodyga wzniesiona lub rozgałęziona. Liście o dłoniastej blaszce złożonej z 3-5 szerokich odcinków niepodzielonych do nasady, najczęściej 3-wrębnych i ząbkowanych. Blaszka liściowa z wierzchu ciemnozielona, na brzegach i nerwach owłosiona. Kwiaty, zebrane w rozgałęzione grona, mają barwę niebieską lub fioletową i hełmy o walcowatym lub stożkowatym kształcie (wysokość 15-25mm, szerokość 5-8 mm). Lekko owłosione miodniki osadzone są na długich trzonkach ze ślimakowato zwiniętą ostrogą. Gatunek owadopylny rozmnażający się przez nasiona (Piękoś-Mirkowa, Mirek 2006, Mitka 2014). Kwitnie w czerwcu i lipcu. |
Siedlisko
Na Lubelszczyźnie gatunek związany z lasami nawiązującymi składem gatunkowym do buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum. Rośnie na zboczach wzgórz lub na krawędziach wąwozów w miejscach wilgotnych, na glebach próchnicznych bogatych w węglan wapnia.
Rozmieszczenie geograficzne
Subendemit karpacki (Zając, Zając 2009). Spotykany w Karpatach i obszarach przyległych. Występuje na Słowacji, południowozachodniej Ukrainie, na Węgrzech i w Rumunii (Mitka 2008).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce gatunek rozpowszechniony w Karpatach Wschodnich i Zachodnich oraz na Pogórzu Karpackim. Poza tym na Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich i Kotlinie Sandomierskiej (Mitka 2014). Na Roztoczu podawany z niepotwierdzonego stanowiska z okolic Oseredka (baza danych ATPOL). Potwierdzone stanowiska zlokalizowane są na Roztoczu Środkowym koło Werechań, Roztoczu Wschodnim koło Siedlisk i Działach Grabowieckich (Wyżyna Lubelska) nieopodal Sulmic.
Liczebność populacji
Najobfitsza populacja koło Werechań liczy 50-100 osobników. W Sulmicach obserwowano ok. 20 osobników, natomiast koło Siedlisk zaledwie 2 osobniki tojadu.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Najobfitsze stanowisko jako jedyne jest częściowo objęte ochroną w formie rezerwatu przyrody. Gatunkowi mogą zagrażać zmiany w składzie gatunkowym lasu, nieumiejętnie prowadzone prace leśne lub zdarzenia losowe (dotyczy to zwłaszcza najmniejszej z populacji). Stanowisko w Sulmicach zasługuje na objęcie ochroną rezerwatową, natomiast nasiona ze stanowiska koło Siedlisk powinny zostać zabezpieczone w celu ochrony puli genowej ex situ.
Źródła informacji
Informacje ustne od:
Anna Cwener
Bogdan Lorens
Dane publikowane
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. 2006. Flora Polski. Rośliny Chronione. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
Mitka J. 2008. Aconitum moldavicum Hacq. (Ranunculaceae) and its hybrids in the Carpathians and adjacent areas. Roczn. Bieszczadzkie 16: 233-252.
Mitka J. 2014. Tojad mołdawski Aconitum moldavicum Hacq. (W:) Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków, s. 159-161.
Zając M., Zając A. 2009. Elementy geograficzne rodzimej flory Polski. Nakł. Prac. Chorologii Komputerowej Inst. Botaniki UJ, Kraków.
