Nazwa polska: zaraza przytuliowa
Nazwa łacińska: Orobanche caryophyllacea SM.
Rodzina: Orobancheceae- Zarazowate
Status i ochrona prawna:
Kategoria zagrożenia na Lubelszczyźnie: VU
Kategoria zagrożenia w Polsce: PCZL – VU
Ochrona prawna: ochrona częściowa
 |
Morfologia i biologia Bylina wysokości 10-60 cm. Kwiatostan średnio gęsty do luźnego, walcowaty. Kwiaty pachnące goździkami. Korona ogruczolona bez widocznych nerwów jak u podobnej z. macierzankowej. Znamię o zmiennym ubarwieniu (dotyczy to także całej rośliny): od czerwonego, purpurowego do cytrynowożółtego. Nasada znamienia często wyraźnie jaśniej ubarwiona od łatek. Gatunek owadopylny, zakwita najwcześniej z zarazowatych na Lubelszczyźnie, nierzadko już w połowie maja i kwitnie do początku czerwca (wcześniej od z. macierzankowej). Pasożytuje najczęściej na przytulii pospolitej Galium mollugo, rzadziej na innych przytuliach (Oklejewicz i in. 2015).
|
Siedlisko
Na Lubelszczyźnie rośnie w otwartych murawach kserotermicznych ze związku Cirsio-Brachypodion pinnati, wykształconych na rędzinach lub czarnoziemach.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek szeroko rozpowszechniony w Europie po Azję Mniejszą i Kaukaz (Kreutz 1995). Wykazywany też z północnej Afryki (Beck 1890).
Występowanie w Polsce i na Lubelszczyźnie
W Polsce gatunek spotykany w Niecce Nidziańskiej, w Małopolskim Przełomie Wisły, na Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Wołyńskiej, Roztoczu, Pogórzu Przemyskim, Przedgórzu Sudeckim, w dolinach Dolnej Wisły i Odry, na wyspie Wolin i w Pieninach (Kucharczyk 2001, Piwowarczyk 2014). Na Lubelszczyźnie w ostatnich latach stwierdzono ok. 17 stanowisk tego gatunku (Piwowarczyk i in. 2011).
.
Liczebność populacji
Na poszczególnych stanowiskach zwykle spotyka się po kilka-kilkanaście pędów. Większe populacje, jak np. w Przeorsku k. Tomaszowa Lub. czy rezerwacie “Skarpa Dobużańska” k. Tyszowiec, należą do rzadkości.
Zagrożenia i wskazania ochronne
Gatunek zagrożony przede wszystkim przez zmiany siedliskowe w obrębie muraw kserotermicznych (sukcesja w kierunku gęstych zarośli i zadrzewień). Niektóre populacje zagrożone są przed wydeptywanie (np. w Posadowie k. Telatyna).
Źródła informacji
Anna Cwener
Wiaczesław Michalczuk
Danuta Urban
Janusz Wójciak
Dane publikowane
Beck von Mannagetta, G. R. 1890. Monographie der Gattung Orobanche. Biblioth. Bot. 19; Cassel.
Kreutz C. A. J. 1995. Orobanche. The European broomrape species. Central and northern Europe. Limburg.
Kucharczyk M. 2001. Distribution Atlas of Vascular Plants in the Middle Vistula River Valley. Wyd. UMCS, Lublin, s. 245.
Oklejewicz K., Wolanin M., Wolanin M.N., Trąba Cz., Wolański P., Rogut K. (2015). Czerwona Księga Roślin Województwa Podkarpackiego. Zagrożone gatunki roślin. Stowarzyszenie “Pro Carpathia”. Rzeszów.
Piwowarczyk R. 2014. Orobanche caryophyllacea Sm. (Orobanchaceae) in Poland: current distribution, taxonomy, plant communities and hosts. Acta Agrobotanica 67 (3): 97-118.
Piwowarczyk R., Chmielewski P., Cwener A. 2011. The distribution and habitat requirements of the genus Orobanche L. (Orobanchaceae) in SE Poland. Acta Soc. Bot. Pol. 80 (1), Wrocław, s. 37-48.
